HISTORIA TEATRU CIESZYŃSKIEGO

Teatr Cieszyński został założony w sierpniu 1945 jako stały teatr zawodowy w Czeskim Cieszynie, jednakże pod kuratelą Narodowego Teatru Morawskośląskiego w Ostrawie. Niewielka część dotacji państwowej przyznanej teatrowi w Ostrawie została przeznaczona na powstanie Teatru Cieszyńskiego.

 

25 września 1945 roku powstał CIESZYŃSKI TEATR REGIONALNY, a już6 października nowy zespół aktorski zaprezentował publiczności w sali restauracji Na Strzelnicy premierę sztuki Jaroslava Vrchlickiego Noc na Karlsztejnie.

Wkrótce potem powstał komitet przygotowawczy Spółdzielni Teatru Śląska Cieszyńskiego na czele z Emilem Vávrovskim, którego członkom wraz z pierwszym dyrektorem teatru Antonim Kryšką, udało się osiągnąć usamodzielnienie teatru spod ostrawskiej kurateli. 8 lutego 1946 roku nazwa teatru została zmieniona na TEATR ŚLĄSKA CIESZYŃSKIEGO.

W 1946 roku Teatr Śląska Cieszyńskiego otrzymał salę w hotelu Slavie (obecnie Piast) wraz z przylegającymi pomieszczeniami.

 

 

Nowym dyrektorem teatru został w 1946 roku wybitny ostrawski aktor Antoni Brož. Powołał on samodzielny zespół operetkowy, którego przedstawienia cieszyły się ogromną popularnością. Teatr liczył wówczas 118 członków.

W 1948 roku teatr upaństwowiono i od tego czasu podlega on na przemian miastu Czeski Cieszyn, Urządowi Miejskiemu Karwina i Urządowi Wojewódzkiemu w Ostrawie. Po lutym 1948 r. zlikwidowano operetkę. Jednak pamięć o teatrze muzycznym przetrwała do dziś wśród widzów, którzy nadal lubią spektakle muzyczne.

 

 

 

W 1950 roku zmieniono nazwę teatru na TEATR CIESZYŃSKI W CZESKIM CIESZYNIE.

W 1951 roku dzięki inicjatywie ówczesnego dyrektora TD Josefa Zajíce, dyrektora Teatru Polskiego w Bielsku Białej Aleksandra Gąssowskiego i Polskiego Związku Kulturalno - Oświatowego w Czechosłowacji z siedzibą w Czeskim Cieszynie, powstał drugi zespół Těšínského divadla, SCENA POLSKA, która działa do dziś jako autonomiczny pod względem artystycznym zespół tego teatru. W tym samym roku J. Zajíc chciał stworzyć również zawodową scenę lalkową, jednak ów epizod trwał zaledwie pół roku.

 

Zasadniczą rolę przy powstaniu Sceny Polskiej odegrał Władysław Niedoba, jej późniejszy kierownik artystyczny, reżyser i aktor. Scena Polska jest jedynym w pełni zawodowym teatrem polskim działającym poza granicami Kraju. Swoją działalność zainaugurowała 14 października 1951 roku premierą sztuki Aleksandra Maliszewskiego Wczoraj i przedwczoraj w reżyserii Władysława Delonga i scenografii Władysława Cejnara.

Dyrektor J. Zajíc przekształcił Teatr Cieszyński w pełni profesjonalną instytucję o dobrym standardzie artystycznym.

 

Jego następcy Františkowi Korduli (1960-1972) oraz kierownikom artystycznym Sceny Czeskiej Zdeňkowi Bittlowi i Sceny Polskiej Alojzemu Nowakowi teatr zawdzięcza wysoki poziom artystyczny. Za ich kadencji Teatr Cieszyński dołączył do czołówki czeskich i słowackich teatrów objazdowych, a Scena Polska zaczęła się liczyć na mapie teatralnej Polski.

Do istotnej, a dla teatru bardzo znaczącej zmiany doszło pod koniec sezonu 1960/61, kiedy to Teatr Cieszyński przeprowadził się do nowego budynku. Dzięki architektovi Z. Vávrze powstał nowoczesny, a zarazem kameralny budynek teatralny, pozbawiony megalomanii, która w epoce socjalizmu towarzyszyła tego rodzaju budowlom. W latach 60. wybudowano również na zapleczu budynki dla administracji, warsztaty, magazyny i garaże, dzięki czemu powstał przejrzysty kompleks teatralny.

Od 1.1.1991 roku teatr nosi obecną nazwę TEATR CIESZYŃSKI CZESKI CIESZYN.

 

Teatr Cieszyński jest ewenementem na mapie teatralnej Czech i Polski, albowiem istnieją w nim pod jednym dachem trzy w pełni zawodowe zespoly teatralne różnych narodowości - SCENA CZESKA, SCENA POLSKA i SCENA LALEK BAJKA.

SCENA POLSKA TEATRU CIESZYŃSKIEGO

Scena Polska jest jedynym w pełni zawodowym teatrem polskim działającym poza granicami Kraju, a w pełni finansowanym przez organy państwa, na terenie którego działa, czyli Urząd Wojewódzki w Ostrawie.

Swoją działalność zainaugurowała Scena Polska 14 października 1951 roku premierą sztuki Aleksandra Maliszewskiego Wczoraj i przedwczoraj w reżyserii Władysława Delonga i scenografii Władysława Cejnara. W swoich początkach Scena Polska bazowała na aktorach wywodzących się z licznych miejscowych amatorskich zespołów teatralnych, którzy niejednokrotnie porzucali swoje dotychczasowe, bardziej intratne zawody, dla niepewnej doli aktorów nowej sceny.

W ciągu 62 sezonów Scena Polska wystawiła 434 premiery, które obejrzało około 3.000.000 widzów. Zespół aktorski liczy obecnie 16 osób, wystawia 6 premier w sezonie, dając około 150 przedstawień. Poza stałą siedzibą w Czeskim Cieszynie gra w 6 miejscowościach na objeździe, a gościnnie w kilkunastu miejscowościach w Polsce oraz w Czechach. Występowała również na Słowacji, na Litwie i Ukrainie, w Austrii.

Z dotychczasowych 434 premier 165 spektakli było autorów polskich, a 56 czeskich i słowackich. Scena Polska ma w swoim dorobku także sztuki pisarzy wywodzących się ze Śląska Cieszyńskiego, takich jak Paweł Kubisz, Zofia Kossak-Szczucka, Gustaw Morcinek, Wiesław Adam Berger, Renata Putzlacher. W swej ponad 60-letniej historii Scena Polska wprowadziła także do repertuaru 38 prapremier.

Scena Polska od początku swojego istnienia realizuje i udoskonala formułę teatru popularnego przeznaczonego dla szerokiej widowni. Swojego widza musi nieustannie zdobywać jako widza teatralnego w ogóle, i jako widza polskiej sceny i polskiego repertuaru w szczególności. Scena Polska poza swoją stałą działalnością spełnia jeszcze zadania wychowawcze, patriotyczne i ze względu na coraz rzadszą obecność żywego polskiego języka na Zaolziu jest jedną z nielicznych placówek, umożliwiającą kontakt z polskim językiem literackim i żywym polskim słowem w ogóle.

Scena Lalek Bajka

jest trzecim zespołem (oprócz Sceny Polskiej i Sceny Czeskiej) Teatru Cieszyńskiego w Czeskim Cieszynie. Bajka powstała w 1948 roku i pierwotnie działała jako Teatr Lalek Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego (PZKO) w Czeskiej (Czechosłowackiej) Republice. Od 2008 roku Bajka stała się częścią Teatru Cieszyńskiego. Zespół aktorski liczy 8 aktorów-lalkarzy. Przygotowuje 4 premiery w sezonie, zazwyczaj w dwu wersjach językowych, po polsku i po czesku. Do 2010 roku Bajka grała spektakle wyłącznie po polsku, przede wszystkim dla dzieci z przedszkoli i niższych klas szkół podstawowych z polskim językiem nauczania. Od premiery przedstawienia „Świetliki” („Broučci“) w reżyserii Marii Míkovej zaczęła wystawiać spektakle również w języku czeskim i dzięki temu dziś do Bajki przychodzą również dzieci z czeskich przedszkoli i szkół podstawowych z województwa morawsko-śląskiego. W ten sposób Teatr Cieszyński zdobywa i wychowuje swych przyszłych widzów już od najmłodszych lat. A widzowie ci w przyszłości staną się widzami Sceny Polskiej i Czeskiej.

Dyrektorzy TD

Antonín KRYŠKA	25.09.1945 - 31.03.1946
Jan MACHÁČEK	01.04.1946 - 31.05.1946
Antonín BROŽ	01.06.1946 - 05.12.1946
Jan MACHÁČEK	06.12.1946 - 31.08.1949
Josef ZAJÍC	01.09.1949 - 14.08.1960
František KORDULA	15.08.1960 - 15.07.1972
Libuše KIŠOVÁ (zást. ředitele)	15.07.1972 - 30.04.1973
Ladislav SLÍVA (zást. ředitele)	01.05.1973 - 15.01.1974
Josef SROVNAL	16.01.1974 - 31.10.1976
Józef WIERZGOŃ	01.11.1976 - 31.07.1990
Ladislav SLÍVA	01.08.1990 - 25.11.1996
Roman ROZBRÓJ	29.11.1996 - 09.11.2000
Karol SUSZKA	11.11.2000 - 30.6.2018
Petr Kracik	15.8.2018 - do dziś

Kierownicy artystyczni

Sceny czeskiej		Sceny polskiej		Sceny Lalek Bajka
Josef Karel GRUMLÍK	1946 - 1948			Pawełka Niedoba	2008-2009
Jan HAVLÁSEK	1948 - 1949 1952 - 1956	Władysław NIEDOBA	1951 - 1960	Jakub Tomoszek	2009 - do dziś
		Franek MICHALIK	1960 - 1965
Zdeněk BITTL	1961 - 1970	Alojzy NOWAK	1965 - 1973
František ČECH	1973 - 1975	Andrzej PRZYBYLSKI	1973
Hana ŠRÁMKOVÁ	1975 - 1977	Kazimierz SIEDLACZEK	1974 - 1979
Josef ŽÁČEK	1989	Karol SUSZKA	1979 - 1988
Zdeněk FOREJT	1990	Rudolf MOLIŃSKI	1988 - 1998
Karol SUSZKA	1990 - 1996	Jerzy BATYCKI	1999 - 2001
Ivana WOJTYLOVÁ	1997 - 2000	Rudolf MOLIŃSKI	2001 - 2003
Miloslav ČÍŽEK	2001-2019	Bogdan KOKOTEK	2003-do dziś